Arbeidsverhouding

Werknemers hebben een arbeidsverhouding met hun werkgever. Vaak is dit een arbeidsovereenkomst welke gaat over de afspraken die een werkgever en een werknemer over het werk maken. Ook kan er een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) van toepassing zijn. Dit staat vaak vermeld in de arbeidsovereenkomst. Meestal is de cao gunstiger voor de werknemer dan de wettelijke bepalingen.

Arbeidsovereenkomst

Een arbeidsovereenkomst is een overeenkomst tussen de werknemer en de werkgever. Er is sprake van een arbeidsovereenkomst als wordt voldaan aan de volgende voorwaarden:

• er is sprake van een gezagsverhouding (de werkgever kan de werknemer opdrachten geven over het werk en de werkinhoud bepalen);

• de werknemer ontvangt loon voor het uitgevoerde werk (meestal bestaande uit loon en anders natura);

• de werknemer voert het werk persoonlijk uit (werknemer kan zich voor de uitvoering van het werk niet laten vervangen door een ander).

De inhoud van de arbeidsovereenkomst betreft de afspraken die een werkgever en een werknemer over het werk maken. Bijvoorbeeld wat voor werk de werknemer gaat doen, wanneer hij of zij in dienst komt en voor hoe lang (tijdelijk of vast). Ook staat er in hoeveel uur de werknemer gaat werken, hoe hoog het loon is, hoeveel vakantiedagen hij of zij heeft, of de reiskosten worden vergoed, of er een proeftijd is, hoe lang de opzegtermijn voor werkgever en voor werknemer is.

Een arbeidsovereenkomst kan zowel schriftelijk als mondeling worden gesloten. Het is verstandig om een arbeidsovereenkomst schriftelijk vast te leggen. Het prettige van een arbeidsovereenkomst op papier is dat daarmee een aantal rechten en plichten voor werkgever en werknemer vastliggen.

Cao

Een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) is een schriftelijke overeenkomst waarin afspraken over arbeidsvoorwaarden zijn vastgelegd. Voorbeelden van arbeidsvoorwaarden zijn loon, toeslagen, betaling van overwerk, werktijden, proeftijd, opzegtermijn, scholing, kinderopvang en (vervroegd) pensioen kunnen in een cao worden geregeld. Een cao wordt afgesloten door één of meer werkgevers(organisaties) met één of meer werknemersorganisaties (meestal vakbonden).

De afspraken in de cao zijn vaak gunstiger dan die in de wet. Zo wordt in de cao vaak een hoger loon afgesproken dan het minimumloon, of meer vakantiedagen dan het wettelijke minimum. Maar de afspraken mogen nooit in strijd zijn met de wettelijke bepalingen. In de cao kan dus niet een lager loon staan dan het minimumloon, of minder vakantiedagen worden afgesproken dan het wettelijke minimum aan vakantiedagen.

Cao’s kunnen per bedrijfstak en per onderneming worden afgesloten. In de cao staat altijd welke werkgevers, bedrijfstakken of soorten werk onder de cao vallen. Als er geen cao’s of eigen regelingen van toepassing zijn, moeten werkgever en werknemer samen afspraken maken over de arbeidsvoorwaarden.

De partijen die een cao hebben afgesloten, kunnen aan het ministerie van SZW verzoeken of de cao voor de gehele bedrijfstak algemeen verbindend kan worden verklaard. Ook werkgevers die niet bij de cao-partijen horen moeten er dan aan voldoen.

Als in de arbeidsovereenkomst staat dat de cao van toepassing is, maakt de cao gewoon deel uit van het contract. Komt de werkgever de cao-afspraken niet na, dan kan de werknemer hem daarop aanspreken. Het kan verstandig zijn om daarbij een vakbond of een rechtshulpverlener in te schakelen. Blijft de werkgever weigeren, dan kan de werknemer naar de rechter stappen. Hetzelfde geldt als er niets in het contract staat, maar de cao algemeen verbindend is verklaard. De meeste bedrijfstak-cao’s zijn algemeen verbindend verklaard.

Aanneming van werk

Bij aanneming van werk is sprake van een aannemer en een opdrachtgever. Zij spreken af bepaald werk te verrichten tegen een aanneemsom. Het gaat om het leveren van de afgesproken prestatie (de wet spreekt over een werk van stoffelijke aard). Bijvoorbeeld om een huis te bouwen, een tuin aan te leggen of schilderwerk te doen. Aanneming van werk is geen arbeidsovereenkomst en de arbeidsrechtelijke bepalingen voor werkgevers en werknemers gelden hier dus niet.

 Opdrachtovereenkomst

Bij een opdrachtovereenkomst is er sprake van een opdrachtnemer en een opdrachtgever. Zij spreken af dat de opdrachtnemer diensten verricht tegen betaling. Het gaat om de geleverde inspanning en niet om het resultaat. Dit wordt ook wel een overeenkomst tot het verrichten van enkele diensten genoemd. In de praktijk gaat het om diensten van bijvoorbeeld een makelaar, advocaat, boekhouder, arts, architect of notaris. De opdrachtovereenkomst is geen arbeidsovereenkomst en de arbeidsrechtelijke bepalingen voor werkgevers en werknemers gelden hier dus niet.